Nguyên nhân răng bị xô lệch và cách khắc phục hiệu quả

Răng bị xô lệch, hay còn gọi là răng nghiêng hoặc răng mọc lệch là một tình trạng phổ biến, ảnh hưởng đáng kể đến cả chức năng ăn nhai và tính thẩm mỹ của gương mặt. Tình trạng này không chỉ gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày mà còn có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng nếu không được khắc phục kịp thời. Bài viết này Nha Khoa Đông Nam sẽ đi sâu vào các nguyên nhân gây ra tình trạng răng bị xô lệch, những tác hại tiềm ẩn, và các phương pháp khắc phục hiệu quả nhất hiện nay, giúp bạn có cái nhìn toàn diện để bảo vệ sức khỏe răng miệng.

I. Thế nào là răng bị xô lệch, nghiêng, cụp hay mọc lệch?

Răng bị xô lệch là tình trạng răng đổ nghiêng, bị lệch khỏi vị trí chuẩn và chen chúc với nhau trên cung hàm. Răng mọc lệch vào trong/cụp là hiện tượng răng mọc không theo đường thẳng của khuôn hàm, chúng có xu hướng cụp vào trong không khớp với hàm cắn để tạo thành một vòng cung vừa vặn. Tình trạng này thường được gọi là răng móm hay răng quặp.

Điều này khiến khớp cắn hai hàm không cân xứng, làm cho người bệnh gặp khó khăn trong ăn uống và vệ sinh răng, đồng thời ảnh hưởng đến thẩm mỹ khuôn mặt.

II. Các nguyên nhân chính gây răng bị xô lệch

Răng bị xô lệch có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố bẩm sinh và thói quen sinh hoạt hàng ngày. Việc xác định đúng nguyên nhân sẽ giúp bạn tìm ra phương pháp điều trị phù hợp nhất. Cụ thể:

1. Mất răng lâu năm hoặc mất răng sữa sớm

Khi một răng bị mất và không được phục hình kịp thời, xương hàm tại vị trí đó dễ bị tiêu biến. Các răng còn lại trên cung hàm có xu hướng đổ nghiêng, đổ ngả về phía khoảng trống mất răng, gây ra tình trạng xô lệch răng, sai khớp cắn, và tụt nướu. Mất răng sữa sớm cũng có thể khiến răng vĩnh viễn không có đủ chỗ để mọc lên đúng vị trí.

2. Tác động của răng khôn mọc lệch/ mọc ngầm/ mọc ngang

Răng khôn là răng mọc cuối cùng trên cung hàm và thường không có đủ chỗ trống để mọc thẳng như các răng khác. Thay vào đó, chúng có thể mọc lệch, mọc ngang hoặc mọc ngầm dưới nướu. Tình trạng này không chỉ gây đau nhức kéo dài, nhiễm trùng nướu, mà còn tạo áp lực dịch chuyển các răng còn lại, khiến hàm răng dễ bị xô lệch.

3. Niềng răng hỏng hoặc không đeo hàm duy trì đúng cách sau niềng

Mặc dù niềng răng là phương pháp hiệu quả để chỉnh răng, nhưng trong nhiều trường hợp, hàm răng có thể bị xô lệch trở lại. Điều này thường do quá trình điều trị được thực hiện bởi bác sĩ chỉnh nha thiếu kinh nghiệm, tác động lực siết răng không ổn định. Đồng thời, việc người bệnh không đeo hàm duy trì hoặc đeo hàm duy trì không đúng cách sau niềng cũng khiến các răng không được cố định và tái phát xô lệch.

4. Yếu tố di truyền/bẩm sinh

Một số người ngay từ khi sinh ra đã có cấu trúc răng yếu, răng mọc chen chúc, hoặc khung hàm hô/móm có thể di truyền từ cha mẹ hoặc người thân trong gia đình, dẫn đến việc răng mọc lệch lạc hoặc nghiêng.

5. Thói quen xấu

Các thói quen xấu từ khi còn nhỏ có thể tác động tiêu cực lên quá trình phát triển của răng. Điển hình như thói quen mút ngón tay cái, nghiến răng khi ngủ, đẩy lưỡi, cắn môi má, thở miệng, mút môi, tự gây chấn thương, chống cằm, hay cắn/ xé các vật cứng.

6. Kích thước răng hoặc hàm không tương xứng

Khi răng vĩnh viễn mọc thay thế răng sữa có kích thước quá lớn so với xương hàm, sẽ không đủ chỗ trên cung hàm, buộc răng phải xoay hoặc thay đổi vị trí. Ngược lại, nếu răng quá nhỏ so với hàm, có thể gây ra hiện tượng răng thưa.

7. Chấn thương mặt/ tác động ngoại lực

Các tai nạn hoặc tác động ngoại lực lớn (ví dụ: chơi thể thao, té ngã) có thể gây chấn thương hàm, làm hàm hơi dịch chuyển so với vị trí ban đầu, dẫn đến răng mọc lệch lạc hoặc cụp vào trong, và thậm chí là mất răng.

8. Vệ sinh răng miệng kém/ bệnh lý răng miệng

Việc không vệ sinh răng miệng tốt dẫn đến tích tụ mảng bám, cao răng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây ra các bệnh lý như viêm nướu, sâu răng, viêm nha chu. Những bệnh này có thể khiến răng lung lay, dịch chuyển hoặc thậm chí mất răng, từ đó gây xô lệch cả hàm.

9. Thiếu hụt chất dinh dưỡng

Trong giai đoạn xương phát triển, thiếu hụt dinh dưỡng các chất dinh dưỡng quan trọng như protid, glucid, lipid, đặc biệt là canxi, có thể khiến cấu trúc xương hàm không đủ mạnh mẽ, làm cho răng mọc lệch, có xu hướng nghiêng vào bên trong.

10. Lực nhai mạnh 

Tình trạng răng bị đổ nghiêng cũng có thể do lực nhai nghiến mạnh và thay đổi đột ngột, làm cho răng bị bào mòn và dễ mẻ vỡ, răng lung lay, nhất là khi cấu trúc răng vốn đã yếu sẵn.

III. Tác hại khi răng bị xô lệch kéo dài

Không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, tình trạng răng mọc lệch nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng hơn cho sức khỏe tổng thể. Cụ thể:

1. Giảm thẩm mỹ gương mặt

Giảm thẩm mỹ gương mặt: Răng xô lệch làm cho nụ cười không được tự nhiên, giảm đi tính thẩm mỹ tổng thể, khiến người bệnh mất tự tin trong giao tiếp hằng ngày và thường ngại giao tiếp xã hội.

2. Suy giảm chức năng ăn nhai và ảnh hưởng khớp cắn

Răng bị xô lệch làm hỏng khớp cắn tự nhiên của hàm, cản trở hoạt động nhai của răng. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến đau khớp thái dương hàm, đau đầu kinh niên, mỏi hàm, mỏi cơ cổ, và gián tiếp ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.

3. Vệ sinh răng khó khăn và tăng nguy cơ mắc các bệnh về răng miệng

Khi răng lệch lạc, mọc không đều, người bệnh sẽ gặp khó khăn trong việc làm sạch răng. Điều này tạo điều kiện cho các mảnh thức ăn tích tụ ở kẽ răng nhiều hơn, dẫn đến hình thành cao răng và tăng nguy cơ sâu răng, viêm nướu, viêm nha chu, hôi miệng, hoặc thậm chí mất răng sau này.

4. Ảnh hưởng đến phát âm

Răng bị cụp hay quặp có thể gây ra tình trạng hô hoặc móm, dẫn đến việc khó phát âm hoặc phát âm sai một vài từ.

5. Ảnh hưởng tâm lý

Hàm răng kém duyên hoặc không cân đối có thể khiến rất nhiều người cảm thấy mặc cảm và thiếu tự tin trước mọi người xung quanh. Dần dà, họ có thể trở nên khép kín và không muốn thể hiện bản thân vì những ánh nhìn soi mói.

6. Gây ra răng thưa, hở kẽ

Hiện tượng xô lệch hàm răng khiến các răng trên cung hàm có xu hướng giãn rộng, tạo ra khe hở giữa hai răng và dẫn đến răng thưa, hở kẽ. Khi ấy, răng bị thưa cũng là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn tấn công, gây ra bệnh lý răng miệng.

7. Răng lung lay và tăng tỉ lệ mòn răng

Răng cụp làm ảnh hưởng tới vai trò hướng dẫn khớp cắn của răng cửa, hạn chế vận động lồi cầu, dẫn tới sang chấn khớp cắn khiến răng lung lay. Răng cửa bị quặp, thụt, cụp vào trong sẽ dễ bị mòn răng hơn so với răng thẳng đều.

8. Gây ra bệnh lý về tiêu hóa

Chức năng nhai kém hiệu quả do răng xô lệch khiến thức ăn không được tiêu hóa tốt ngay từ khoang miệng. Điều này tăng áp lực cho cơ quan dạ dày và gây ra các bệnh lý về tiêu hóa/đường ruột.

9. Tiêu chóp chân răng/ chết tủy/ lung lay răng

Đặc biệt khi răng bị cụp trong quá trình chỉnh nha, chân răng có thể bị tiêu chóp làm chân răng ngắn lại, ảnh hưởng đến tuổi thọ của răng, hoặc gây chết tủy, thậm chí là răng lung lay.

IV. Các cách khắc phục hiệu quả tình trạng răng xô lệch

Khi đã xác định được nguyên nhân, việc lựa chọn phương pháp điều trị đúng đắn là bước quan trọng tiếp theo để khắc phục tình trạng răng bị nghiêng, cụ thể:

1. Niềng răng

Niềng răng là giải pháp tối ưu để dịch chuyển răng về đúng vị trí. Bác sĩ sẽ sử dụng các khí cụ chỉnh nha chuyên dụng như mắc cài kim loại, mắc cài sứ, hoặc khay niềng răng trong suốt (Invisalign) để tạo lực kéo, giúp răng dịch chuyển từ từ. Phương pháp này không chỉ mang lại nụ cười thẩm mỹ mà còn cải thiện chức năng ăn nhai, bảo toàn răng thật với hiệu quả lâu dài.

Thời gian điều trị thường kéo dài từ 1 đến 3 năm, tùy thuộc vào mức độ sai lệch của răng và phương pháp niềng. Thời điểm vàng để niềng răng cho trẻ em là từ 10 – 15 tuổi, khi răng và xương hàm còn chưa ổn định, giúp việc điều chỉnh dễ dàng hơn.

2. Bọc răng sứ/ Dán sứ Veneer

Nếu răng cửa bị quặp, cụp vào trong hoặc lệch lạc ở mức độ nhẹ, chỉ ở một vài răng, thì bọc răng sứ hoặc dán sứ Veneer là một sự lựa chọn phù hợp.

Phương pháp này nhanh hơn và thoải mái hơn niềng răng, mang lại kết quả thẩm mỹ nhanh chóng, người bệnh không mất quá nhiều thời gian để thực hiện (thường trong 3 – 4 hẹn). Răng sứ có thể chỉnh sửa răng bị đổi màu, sứt mẻ, hoặc có hình dạng bất thường, che khoảng trống giữa các răng và có khả năng chống ố màu tốt.

3. Cấy ghép Implant 

Đối với trường hợp người bệnh bị mất răng lâu năm dẫn đến xô lệch, phục hình răng bằng cấy ghép Implant Nha Khoa được xem là phương pháp tối ưu nhất giúp khôi phục khả năng nhai đến 90%, đảm bảo tính thẩm mỹ cao.

Đặc biệt, thông qua hoạt động cắn – nhai thức ăn, trụ Implant kích thích xương hàm phát triển, duy trì mật độ ổn định và ngăn ngừa tình trạng tiêu xương. Nhờ vậy, vấn đề xô lệch răng cũng được kiểm soát tốt.

4. Nhổ răng khôn

Đối với răng bị xô lệch do tác động của răng khôn mọc lệch, bác sĩ sẽ chỉ định nhổ răng khôn để loại trừ nguyên nhân gây xô lệch răng.

5. Sử dụng khí cụ chỉnh nha cho trẻ 6 – 12 tuổi

Phương pháp này được áp dụng cho trẻ em mọc răng lệch có xương hàm sai lệch như móm xương, hô xương. Cụ thể, bác sĩ tiến hành điều trị kết hợp với các khí cụ chỉnh nha nhằm can thiệp chỉnh nha từ sớm.

6. Phẫu thuật chỉnh hình

Phẫu thuật chỉnh hình là giải pháp can thiệp y khoa giúp phục hình các răng bị lệch lạc nghiêm trọng, đặc biệt là những trường hợp không thể niềng hay bọc răng sứ.

Phương pháp này yêu cầu bác sĩ phải cắt bỏ một đoạn xương và cả răng ở vị trí mọc lệch hay cần chỉnh sửa, sau đó mới tiến hành đưa răng về vị trí hợp lý rồi cố định bằng nẹp vít.

V. Lưu ý cần biết khi điều trị và biện pháp phòng ngừa răng bị xô lệch

Để đạt kết quả tốt nhất và duy trì lâu dài, bạn cần tuân thủ các lưu ý quan trọng sau:

• Chăm sóc răng miệng đúng cách: Vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng 2 lần/ngày với bàn chải kẽ, chỉ nha khoa, tăm nước và nước súc miệng để loại bỏ mảng bám, phòng tránh các bệnh lý răng miệng gây xô lệch.
• Chế độ ăn uống khoa học: Ưu tiên thực phẩm mềm, dễ nuốt và bổ sung đầy đủ dưỡng chất để duy trì sức khỏe răng miệng. Tránh ăn đồ quá dai, cứng hoặc dẻo.
• Hạn chế các thói quen xấu ở trẻ nhỏ: Cha mẹ cần chú ý và hạn chế các thói quen như mút tay, đẩy lưỡi, ngậm núm vú giả để hỗ trợ răng trẻ phát triển bình thường.
• Khám nha khoa định kỳ: Việc khám răng 6 tháng/lần giúp bác sĩ theo dõi sát sao tình trạng răng, sớm phát hiện và xử lý kịp thời các dịch chuyển bất thường, đảm bảo hiệu quả điều trị.
• Sử dụng hàm duy trì: Sau khi niềng răng, hãy đeo hàm duy trì đúng và đủ thời gian theo chỉ định để cố định vị trí răng, ngăn ngừa nguy cơ tái phát xô lệch.

VI. Lựa chọn địa chỉ nha khoa uy tín

Để đảm bảo quá trình điều trị răng bị xô lệch đạt hiệu quả tối ưu và an toàn, việc lựa chọn một cơ sở nha khoa uy tín là vô cùng quan trọng:

• Đội ngũ bác sĩ: Ưu tiên các phòng khám có bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, đặc biệt trong lĩnh vực chỉnh nha.
• Trang thiết bị hiện đại: Cơ sở nha khoa cần trang bị công nghệ tiên tiến như máy chụp X-quang, máy scan răng 3D để chẩn đoán chính xác.
• Môi trường vô trùng: Quy trình điều trị phải được thực hiện trong môi trường vô trùng tuyệt đối để ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Chế độ bảo hành: Chọn nha khoa có chế độ bảo hành và theo dõi sau điều trị rõ ràng để đảm bảo kết quả lâu dài.
• Kết hợp đa chuyên khoa: Các cơ sở có sự phối hợp giữa nhiều chuyên khoa như Cấy ghép răng Implant, chỉnh nha, phục hình sẽ mang lại giải pháp toàn diện và tối ưu hơn.

VII. Câu hỏi thường gặp

1. Răng bị nghiêng có niềng được không?

Có, niềng răng là giải pháp hiệu quả cho răng nghiêng. Nó giúp dịch chuyển răng về đúng vị trí, bảo toàn răng thật và mang lại hiệu quả lâu dài.

2. Niềng răng bị nghiêng mất bao lâu?

Thời gian niềng thường từ 1 – 3 năm, tùy thuộc vào tình trạng răng và phương pháp niềng.

3. Làm thế nào để ngăn ngừa răng mọc lệch ở trẻ em?

Cha mẹ có thể giúp ngăn ngừa bằng cách hạn chế thói quen xấu như mút tay. Việc khám nha khoa định kỳ cũng rất quan trọng để phát hiện sớm.

4. Răng bị cụp vào trong gây ra những vấn đề gì?

Răng cụp vào trong gây mất thẩm mỹ, khó ăn nhai, mòn răng, và các bệnh về nướu như viêm nha chu. Nó cũng có thể ảnh hưởng đến cách phát âm của bạn.

5. Có những phương pháp niềng răng nào hiện nay?

Các phương pháp niềng răng phổ biến bao gồm mắc cài kim loại, mắc cài sứ, và niềng răng trong suốt (Invisalign).

6. Sau khi niềng răng, làm gì để tránh tái phát?

Sau niềng, bạn cần đeo hàm duy trì đúng cách và đủ thời gian theo chỉ định của bác sĩ để cố định vị trí răng.

7. Mất răng lâu năm có làm răng xô lệch không?

Có, mất răng lâu năm là nguyên nhân hàng đầu. Khi răng mất, xương hàm bị tiêu biến và các răng còn lại sẽ dịch chuyển vào khoảng trống đó.

8. Răng khôn mọc lệch có làm răng xô lệch không?

Có, răng khôn mọc lệch có thể tạo áp lực lên các răng khác, làm chúng bị xô lệch. Trong trường hợp này, bác sĩ thường chỉ định nhổ răng khôn để loại bỏ nguyên nhân.

Tóm lại, tình trạng răng bị xô lệch không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đến chức năng ăn nhai và sức khỏe tổng thể. Việc khắc phục sớm là vô cùng cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng.

Hiện nay, với sự tiến bộ của y học hiện đại, có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả như niềng răng, bọc răng sứ, cấy ghép Implant, nhổ răng khôn, và phẫu thuật chỉnh hình, phù hợp với từng nguyên nhân và mức độ lệch lạc.

Nếu còn thắc mắc nào khác cần giải đáp thì đừng ngần ngại, hãy liên hệ với chúng tôi qua số tổng đài 1900 7141 hoặc đến trực tiếp Nha Khoa Đông Nam để được khám và tư vấn hoàn toàn miễn phí.