Nguyên nhân và cách khắc phục mặt lệch

Mặt lệch là tình trạng khá phổ biến mà nhiều người gặp phải. Nó không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn có thể gây ra những vấn đề sức khỏe. Khi một bên mặt cao hơn hoặc thấp hơn bên còn lại, có thể dẫn đến sự tự ti và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục mặt lệch một cách chi tiết, giúp bạn cải thiện tình trạng này một cách hiệu quả.

I. Mặt lệch là gì?

Mặt lệch là tình trạng mất cân đối trên khuôn mặt, không đối xứng qua trục sống mũi. Điều này có thể thể hiện qua sự khác biệt giữa hai bên mặt. Nghiên cứu cho thấy 79,7% đối tượng có bất đối xứng khuôn mặt có nửa mặt phải rộng hơn, trong khi 79,3% có độ lệch cằm nghiêng về bên trái. Đây là một hiện tượng phổ biến và không phụ thuộc vào giới tính, tuổi tác, hay mối quan hệ xương hàm ^[1].

1.1 Dấu hiệu

• Mặt bên cao bên thấp: Một bên mặt có thể cao hơn hoặc thấp hơn bên còn lại.
• Môi, cằm, má lệch: Khi nhìn vào khuôn mặt, có thể thấy rõ sự lệch lạc ở các khu vực này.
• Xương hàm lệch: Xương hàm không thẳng hàng có thể ảnh hưởng đến khả năng nhai và chức năng miệng.
• Môi lệch khi cười: Môi có thể không cân đối khi bạn cười, biểu hiện rõ sự lệch của khuôn mặt.

1.2 Phân loại

• Mặt lệch nhẹ: Khó nhận biết, thường do thói quen như nhai một bên hàm hoặc ngủ nghiêng một bên. Sự bất cân xứng có thể không rõ ràng và thường không ảnh hưởng nhiều đến chức năng.
• Mặt lệch nặng: Dễ nhận biết hơn và thường liên quan đến các vấn đề nghiêm trọng hơn như bẩm sinh, bệnh lý, hoặc chấn thương. Đối tượng có khớp cắn sai lệch rõ rệt thường sẽ thấy sự bất cân xứng rõ ràng hơn ^[2].

II. Nguyên nhân gây mặt lệch

Mặt lệch có thể do nhiều nguyên nhân, từ di truyền đến thói quen sinh hoạt và các vấn đề sức khỏe. Hiểu rõ các nguyên nhân này giúp bạn xác định và điều chỉnh hiệu quả tình trạng mặt lệch.

2.1 Yếu tố bẩm sinh: Di truyền từ bố mẹ có thể gây ra sự lệch mặt từ khi sinh ra. Bất cân xứng khuôn mặt thường là hiện tượng bình thường và có thể được di truyền, làm cho một số người có khuôn mặt tự nhiên lệch ^[1].

2.2 Thói quen sinh hoạt:

• Nhai một bên hàm: Thói quen nhai thức ăn chỉ bằng một bên hàm có thể dẫn đến sự phát triển không đồng đều của cơ hàm.
• Ngủ nghiêng một bên: Thói quen ngủ nghiêng về một bên có thể làm lệch cơ mặt theo thời gian.
• Chống cằm một bên liên tục: Việc chống cằm vào một bên thường xuyên có thể tạo ra sự không cân đối cho khuôn mặt.
• Tắm gội muộn: Có thể ảnh hưởng đến cơ mặt và làm tăng nguy cơ lệch mặt.

2.3 Bệnh lý:

• Liệt dây thần kinh số VII: Có thể dẫn đến sự mất cân đối mặt do ảnh hưởng đến các cơ mặt.
• Đột quỵ hoặc tai biến mạch máu não: Những sự kiện này có thể làm tổn thương các khu vực của mặt và gây ra sự lệch.
• Các bệnh lý ảnh hưởng đến thần kinh vùng mặt: Có thể làm giảm chức năng cơ mặt và gây ra sự không cân đối.

2.4 Chấn thương, tai nạn: Các chấn thương như gãy xương hàm hoặc tổn thương vùng mặt có thể gây ra sự lệch nghiêm trọng. Chấn thương này có thể làm thay đổi cấu trúc của mặt và ảnh hưởng đến sự cân đối.

2.5 Biến chứng phẫu thuật thẩm mỹ: Các phẫu thuật không thực hiện tại cơ sở uy tín có thể dẫn đến các biến chứng, bao gồm mặt lệch. Việc chọn cơ sở thẩm mỹ không đảm bảo có thể dẫn đến kết quả không mong muốn.

2.6 Lão hóa da: Theo thời gian, da có thể bị chảy xệ không đều, dẫn đến sự mất cân đối trên khuôn mặt.

2.7 Xương hàm phát triển lệch: Khớp cắn lệch từ nhỏ có thể dẫn đến mặt lệch. Sự phát triển không đồng đều của xương hàm có thể ảnh hưởng đến cấu trúc khuôn mặt.

2.8 Không giữ ấm cơ thể vào mùa đông: Việc không giữ ấm cơ thể trong mùa đông có thể dẫn đến tình trạng méo miệng hoặc liệt mặt do ảnh hưởng của lạnh và ẩm.

III. Hậu quả của mặt lệch

Mặt lệch có thể gây ra nhiều vấn đề về thẩm mỹ và sức khỏe. Dưới đây là những tác động chính của tình trạng này.

• Ảnh hưởng thẩm mỹ: Mặt lệch gây mất cân đối và làm giảm sự tự tin. Sự tự ti này có thể ảnh hưởng đến giao tiếp và chất lượng cuộc sống.
• Răng bị mài mòn: Khớp cắn lệch dẫn đến hoạt động không đều của răng, gây ra mài mòn răng. Việc này có thể làm giảm tuổi thọ của răng và ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng.
• Khó khăn khi ăn nhai: Cơ hàm lệch có thể gây đau nhức và làm giảm hiệu quả nhai. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa và sức khỏe chung.
• Rối loạn khớp thái dương hàm: Mòn, lệch khớp thái dương hàm có thể dẫn đến đau nhức và các vấn đề về chức năng nhai.
• Ảnh hưởng tiêu hóa: Thức ăn không được nghiền nát kỹ có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, dẫn đến các vấn đề về tiêu hóa.

IV. Cách khắc phục mặt lệch

Mặt lệch có thể được cải thiện bằng nhiều phương pháp khác nhau, từ các biện pháp đơn giản tại nhà đến các can thiệp y khoa chuyên sâu. Dưới đây là những lựa chọn phù hợp để giúp bạn khắc phục tình trạng này hiệu quả.

4.1 Phương pháp tại nhà

Các phương pháp tại nhà thường phù hợp cho những trường hợp mặt lệch nhẹ và có thể cải thiện đáng kể nếu được thực hiện đều đặn. Dưới đây là một số biện pháp đơn giản mà bạn có thể áp dụng:

Thay đổi thói quen:

• Nhai đều hai bên hàm: Để giúp cân bằng sự phát triển của cơ và xương hàm, hãy cố gắng sử dụng cả hai bên hàm khi nhai. Sự bất cân xứng rõ rệt thường xảy ra ở những người có khớp cắn sai lệch, vì vậy việc nhai đều là rất quan trọng để hạn chế thêm sự lệch ^[2].
• Ngủ đúng tư thế: Nằm thẳng hoặc nằm nghiêng về phía không bị lệch giúp giảm áp lực lên cơ mặt và hỗ trợ cải thiện sự cân đối. Tránh nằm nghiêng về phía mặt bị lệch hoặc chống cằm một bên khi ngủ.
• Hạn chế tắm gội muộn: Tắm gội vào ban đêm có thể làm căng thẳng cơ mặt và gây ra sự lệch. Hãy duy trì thói quen tắm gội vào giờ hợp lý trong ngày để giảm áp lực không đều lên khuôn mặt.

Massage mặt:

• Kỹ thuật massage: Sử dụng đầu ngón tay để thực hiện các động tác massage nhẹ nhàng từ giữa trán xuống hai bên má và từ dưới cằm lên. Massage giúp cải thiện lưu thông máu, thư giãn cơ mặt và giảm căng thẳng.
• Tần suất: Thực hiện massage mặt mỗi ngày từ 5 đến 10 phút để đạt hiệu quả tốt nhất và giúp làm dịu cơ mặt.

Bấm huyệt và châm cứu:

• Bấm huyệt: Bấm huyệt vào các điểm như hai bên cằm và hàm dưới có thể giúp thư giãn cơ mặt và cải thiện sự lệch. Các điểm huyệt này giúp làm thon gọn gương mặt và giảm sự bất đối xứng.
• Châm cứu: Châm cứu tại các điểm quan trọng có thể làm giảm kích thước cơ và điều chỉnh cấu trúc khuôn mặt. Nên thực hiện dưới sự giám sát của chuyên gia để đảm bảo hiệu quả.

Bài tập Mewing:

• Định hình cơ mặt và xương hàm: Bài tập Mewing bao gồm việc giữ lưỡi trên vòm miệng khi nuốt, giúp điều chỉnh cơ mặt và xương hàm. Điều này hỗ trợ cải thiện sự cân đối của khuôn mặt.
• Thực hiện: Hãy thực hiện bài tập này ít nhất 20 phút mỗi ngày để thấy được kết quả rõ rệt.

Đeo đai định hình khuôn mặt:

• Chức năng: Đai định hình giúp nâng cơ mặt và siết hàm, hỗ trợ cải thiện sự cân đối khuôn mặt. Sử dụng đai theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đạt hiệu quả tối ưu.
• Thời gian sử dụng: Đeo đai trong khoảng 1 – 2 giờ mỗi ngày để có kết quả tốt nhất.

Liệu trình Golki Therapy:

• Massage xương: Liệu trình này bao gồm việc massage và tác động lên các khu vực xương mặt để làm giảm sự lệch. Thực hiện liệu trình này dưới sự giám sát của chuyên gia để đảm bảo đúng kỹ thuật.
• Thời gian: Thực hiện liệu trình Golki Therapy 1 – 2 lần mỗi tuần để đạt hiệu quả lâu dài.

Trang điểm:

• Che khuyết điểm: Sử dụng kem che khuyết điểm và phấn nền để che các khu vực lệch tạm thời và tạo sự cân đối cho khuôn mặt. Điều này giúp bạn cảm thấy tự tin hơn trong các tình huống xã hội.
• Kỹ thuật trang điểm: Sử dụng các kỹ thuật như tạo khối và làm sáng các khu vực cần thiết để tạo sự cân bằng cho khuôn mặt.

4.2 Phương pháp can thiệp y khoa

Khi mặt lệch nặng hoặc do nguyên nhân bẩm sinh, bệnh lý, hoặc chấn thương, các phương pháp can thiệp y khoa có thể là lựa chọn cần thiết:

Niềng răng:

• Điều chỉnh khớp cắn: Niềng răng giúp điều chỉnh khớp cắn và cấu trúc xương hàm, giảm sự bất đối xứng. Đây là một giải pháp hiệu quả cho những trường hợp mặt lệch do khớp cắn sai lệch ^[3].
• Thời gian điều trị: Quá trình niềng răng thường kéo dài từ 1 – 2 năm, tùy thuộc vào mức độ lệch và tình trạng răng miệng của bạn.

Phẫu thuật xương hàm:

• Khắc phục mặt lệch: Phẫu thuật xương hàm có thể điều chỉnh cấu trúc xương hàm để khắc phục sự lệch nặng, do bẩm sinh hoặc tai nạn.
• Quá trình phục hồi: Sau phẫu thuật, bạn sẽ cần thời gian để phục hồi và theo dõi để đảm bảo kết quả đạt yêu cầu và giảm nguy cơ biến chứng.

Tiêm Botox:

• Giảm kích thước cơ: Botox giúp giảm kích thước cơ mặt, làm thon gọn mặt và giảm sự bất đối xứng. Phương pháp này mang lại hiệu quả tạm thời và thường cần tiêm lại để duy trì kết quả.
• Hiệu quả: Kết quả từ tiêm Botox thường kéo dài từ 4 – 6 tháng.

Tiêm Filler:

• Làm đầy vùng khuyết lõm: Filler giúp làm đầy các khu vực khuyết lõm trên khuôn mặt và tạo sự cân đối ngay lập tức. Đây là một phương pháp hiệu quả để cải thiện vẻ ngoài.
• Thời gian duy trì: Kết quả từ tiêm Filler thường kéo dài từ 6 – 12 tháng và cần thực hiện tiêm bổ sung để duy trì.

Các phương pháp can thiệp y khoa nên được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

V. Lưu ý khi khắc phục mặt lệch

Khi khắc phục mặt lệch, có một số điều quan trọng cần lưu ý để đảm bảo quá trình điều trị hiệu quả và an toàn. Dưới đây là những lưu ý bạn nên biết khi áp dụng các phương pháp chữa trị:

• Phương pháp tại nhà: Hiệu quả có thể chậm và yêu cầu kiên trì và thực hiện đều đặn. Hãy kiên nhẫn và thực hiện các phương pháp này đều đặn để thấy sự cải thiện.
• Phương pháp can thiệp: Cần chọn cơ sở uy tín và bác sĩ chuyên môn để đảm bảo hiệu quả và an toàn. Việc chọn cơ sở và bác sĩ có kinh nghiệm là rất quan trọng để đạt được kết quả tốt nhất và tránh các biến chứng.
• Chế độ dinh dưỡng: Ăn uống đầy đủ, hạn chế thức ăn cứng để giảm áp lực lên cơ hàm. Chế độ ăn uống lành mạnh giúp duy trì sức khỏe răng miệng và hỗ trợ quá trình điều trị.
• Chăm sóc răng miệng: Vệ sinh răng miệng đúng cách để bảo vệ sức khỏe răng miệng. Đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày và sử dụng chỉ nha khoa để giữ răng miệng sạch sẽ.
• Hạn chế các yếu tố nguy cơ: Tránh dầm mưa hoặc tắm muộn để không làm tình trạng mặt lệch nặng hơn. Hãy bảo vệ cơ thể và khuôn mặt khỏi những tác động tiêu cực có thể khiến tình trạng này trở nên trầm trọng.

VI. Các câu hỏi thường gặp

1. Niềng răng có giúp mặt hết lệch không?

Niềng răng có thể cải thiện khớp cắn và cấu trúc xương hàm, nhưng không phải lúc nào cũng khắc phục hoàn toàn tình trạng mặt lệch. Tùy thuộc vào mức độ lệch và nguyên nhân, niềng răng có thể giúp cải thiện nhưng không đảm bảo kết quả hoàn toàn.

2. Mặt lệch bên trái thì nên nằm nghiêng thế nào?

Nên nằm nghiêng về phía bên không bị lệch để giảm áp lực lên cơ mặt. Việc này có thể giúp cải thiện tình trạng mặt lệch theo thời gian.

3. Mặt lệch bên phải thì nhai bên nào?

Nên nhai đều cả hai bên hàm để tránh làm tình trạng lệch thêm nghiêm trọng. Nhai đều giúp cân bằng sự phát triển của cơ hàm và giảm sự lệch.

Mặt lệch có thể khắc phục được nếu phát hiện và điều trị kịp thời. Lựa chọn phương pháp phù hợp với nguyên nhân và mức độ lệch là rất quan trọng để đạt được kết quả tốt nhất. Hãy tìm đến cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa, đồng thời thực hiện các biện pháp chăm sóc và thay đổi thói quen hàng ngày để hỗ trợ quá trình điều trị.

Nguồn tham khảo:

1. Haraguchi, S., Iguchi, Y., & Takada, K. (2008). Asymmetry of the face in orthodontic patients. The Angle Orthodontist, 78(3), 421-426. https://doi.org/10.2319/022107-85.1
2. Hellman, M. (1939). Some facial features and their orthodontic implication. American Journal of Orthodontics and Oral Surgery, 25(10), 927-951. https://doi.org/10.1016/S0096-6347(39)90386-8
3. Sheats, R. D., McGorray, S. E., Musmar, Q., Wheeler, T. T., & King, G. J. (1998, September). Prevalence of orthodontic asymmetries. In Seminars in orthodontics (Vol. 4, No. 3, pp. 138-145). WB Saunders. https://doi.org/10.1016/S1073-8746(98)80015-7