Thứ tự mọc răng sữa và các thông tin quan trọng

Mọc răng sữa là một phần quan trọng trong sự phát triển của trẻ, đánh dấu sự trưởng thành và phát triển về cả thể chất và chức năng. Hiểu rõ về quá trình này sẽ giúp cha mẹ chuẩn bị tốt hơn và chăm sóc bé một cách hiệu quả. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin chi tiết về thứ tự mọc răng sữa, dấu hiệu mọc răng, các nguyên nhân gây ra sự bất thường trong quá trình mọc răng và cách chăm sóc răng miệng cho trẻ.

bảng mọc răng của trẻ — Thứ tự mọc răng của trẻ

I. Răng sữa là gì?

Răng sữa hay còn gọi là răng tạm thời, là những chiếc răng đầu tiên mọc lên trong giai đoạn đầu đời của trẻ. Răng sữa đóng vai trò thiết yếu trong việc giúp trẻ nhai thức ăn và phát âm. Đây là các răng tạm thời mà trẻ sẽ thay thế bằng răng vĩnh viễn sau này.

Khi nào răng sữa bắt đầu mọc?: Răng sữa thường bắt đầu mọc vào khoảng 6 tháng tuổi, tuy nhiên, có thể xuất hiện sớm hơn (trước 4 tháng) hoặc muộn hơn (sau 12 tháng) tùy vào cơ địa của từng trẻ. Một số trẻ có thể sinh ra đã có một hoặc hai chiếc răng sữa.
Thời gian mọc răng sữa kéo dài bao lâu?: Quá trình mọc đủ 20 chiếc răng sữa thường kéo dài đến khoảng 2 – 3 tuổi. Đây là thời điểm trẻ hoàn tất giai đoạn mọc răng sữa và chuẩn bị cho sự phát triển của răng vĩnh viễn.

Răng sữa mọc lên trong giai đoạn đầu của trẻ

II. Sơ đồ và thứ tự mọc răng sữa

Răng sữa thường mọc theo thứ tự sau:

Răng cửa giữa hàm dưới: Xuất hiện từ 6 – 10 tháng tuổi, thường từ 5 – 10 tháng. Đây là những chiếc răng đầu tiên mọc lên và giúp trẻ bắt đầu nhai thức ăn.
Răng cửa giữa hàm trên: Mọc từ 8 – 12 tháng tuổi, thường từ 6 – 12 tháng. Những chiếc răng này giúp trẻ phát âm và ăn các loại thực phẩm mềm.
Răng cửa bên hàm dưới: Xuất hiện từ 9 – 16 tháng tuổi, thường từ 10 – 16 tháng. Đây là những chiếc răng giúp trẻ phát âm rõ ràng hơn và tăng cường khả năng nhai.
Răng cửa bên hàm trên: Mọc từ 9 – 16 tháng tuổi, thường từ 9 – 13 tháng. Răng cửa bên giúp cân bằng việc nhai thức ăn.
Răng hàm trên thứ nhất (răng cối nhỏ): Xuất hiện từ 12 – 19 tháng tuổi, thường từ 12 – 19 tháng. Những chiếc răng này quan trọng trong việc nhai các loại thực phẩm cứng hơn.

Thời gian mọc răng sữa ở mỗi trẻ có thể khác nhau

Răng hàm dưới thứ nhất (răng cối nhỏ): Mọc từ 12 – 19 tháng tuổi, thường từ 14 – 18 tháng. Chúng giúp cân bằng sức nhai của hàm dưới.
Răng nanh hàm trên: Xuất hiện từ 16 – 23 tháng tuổi, thường từ 16 – 22 tháng. Răng nanh đóng vai trò quan trọng trong việc xé thức ăn.
Răng nanh hàm dưới: Mọc từ 16 – 23 tháng tuổi, thường từ 17 – 23 tháng. Răng nanh giúp trẻ nhai và phát âm tốt hơn.
Răng hàm dưới thứ hai (răng cối lớn): Xuất hiện từ 20 – 33 tháng tuổi, thường từ 20 – 32 tháng. Đây là những chiếc răng giúp trẻ nhai thức ăn cứng hơn.
Răng hàm trên thứ hai (răng cối lớn): Mọc từ 20 – 33 tháng tuổi, thường từ 25 – 33 tháng. Răng cối lớn trên cùng giúp hoàn thiện khả năng nhai của trẻ.

Mặc dù đây là thứ tự phổ biến, thực tế có thể thay đổi tùy theo từng trẻ. Cha mẹ không cần quá lo lắng nếu trẻ mọc răng sớm hoặc muộn hơn một chút so với mốc thời gian trên, miễn là trẻ mọc đủ 20 chiếc răng sữa trong vòng 3 năm đầu đời. Tuy nhiên, nếu trẻ không mọc răng theo lịch hoặc có dấu hiệu bất thường, nên đưa trẻ đi khám bác sĩ nha khoa.

III. Dấu hiệu trẻ mọc răng

Khi trẻ bắt đầu mọc răng, có một số dấu hiệu thường gặp:

3.1 Dấu hiệu vật lý:

Chảy nước dãi: Trẻ có thể chảy nhiều nước dãi hơn do sự kích thích từ sự mọc răng. Điều này có thể gây ra tình trạng da quanh miệng bị kích ứng.
Sưng, viêm nướu: Nướu của trẻ có thể trở nên sưng, đỏ và đau, khiến trẻ cảm thấy không thoải mái.
Cằm và miệng nổi mẩn đỏ: Nước dãi có thể làm da xung quanh miệng bị kích ứng và nổi mẩn đỏ.
Thích nhai, cắn, gặm đồ vật: Trẻ có thể cảm thấy thoải mái hơn khi gặm và nhai đồ vật mềm, giúp làm giảm sự khó chịu ở nướu.

Trẻ thường khó chịu, quấy khóc khi mọc răng

3.2 Dấu hiệu tâm lý – sinh lý:

Khó chịu, quấy khóc, cáu gắt: Trẻ có thể cảm thấy khó chịu và quấy khóc do đau khi mọc răng.
Bỏ ăn, lười ăn: Sự đau đớn có thể khiến trẻ không muốn ăn hoặc ăn ít hơn bình thường.
Rối loạn giấc ngủ: Trẻ có thể gặp khó khăn khi ngủ và thường xuyên thức dậy giữa đêm.
Sốt nhẹ (dưới 38 độ C): Một số trẻ có thể bị sốt nhẹ khi mọc răng.
Ho, nấc cục, nghẹn: Trẻ có thể ho hoặc nấc cục do sự kích thích ở họng.
Tiêu chảy: Thay đổi trong chế độ ăn uống và sự kích thích từ sự mọc răng có thể gây tiêu chảy.
Xoa má, kéo tai: Trẻ có thể xoa má hoặc kéo tai do cảm thấy khó chịu ở nướu.

Trong một nghiên cứu, các nhà khoa học thấy rằng ham muốn cắn, sốt, kích ứng nướu, tăng tiết nước bọt và tiêu chảy là những dấu hiệu và triệu chứng mọc răng được báo cáo nhiều nhất bởi 93,1%, 87%, 84,2%, 84% và 83% cha mẹ tương ứng ^[1].

Các dấu hiệu này thường xuất hiện khoảng 3 – 5 ngày trước khi răng nhú lên và thường biến mất sau 3 – 7 ngày. Nếu trẻ có sốt cao, tiêu chảy nghiêm trọng, hoặc nôn mửa, hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ để kiểm tra.

Các yếu tố thời thơ ấu như tiếp xúc với khói thuốc lá và thiếu vitamin trong thời kỳ mang thai, dân tộc và sinh mổ có thể ảnh hưởng đáng kể đến nguy cơ trẻ bị đau và sốt khi mọc răng ^[2].

IV. Nguyên nhân khiến trẻ mọc răng không đúng thứ tự

Có một số nguyên nhân có thể dẫn đến việc trẻ mọc răng không đúng thứ tự:

Di truyền: Nếu cha mẹ hoặc người thân có lịch mọc răng không theo thứ tự, trẻ cũng có thể gặp tình trạng tương tự.
Chế độ dinh dưỡng: Thiếu hụt canxi và các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của răng có thể gây ra sự bất thường trong quá trình mọc răng. Thiếu vitamin D và canxi có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của răng và làm chậm quá trình mọc răng.
Yếu tố khác: Môi trường sống, bệnh lý bẩm sinh và các tác động bên ngoài như chấn thương hoặc bệnh lý cũng có thể ảnh hưởng đến thứ tự mọc răng. Ví dụ, trẻ sinh mổ có thể gặp vấn đề về phát triển răng miệng khác với trẻ sinh thường.

Răng trẻ mọc lên có thể không theo thứ tự do nhiều nguyên nhân

V. Trẻ mọc răng không đúng thứ tự có ảnh hưởng gì không?

Thông thường, việc răng mọc không đúng thứ tự không phải là vấn đề nghiêm trọng nếu trẻ mọc đủ và đúng hướng. Tuy nhiên, việc theo dõi quá trình mọc răng là cần thiết. Nếu sau 6 tháng trẻ vẫn chưa mọc răng theo lịch hoặc có dấu hiệu bất thường về sự phát triển của răng, hãy đưa trẻ đi khám nha khoa để được kiểm tra. Thiếu canxi nghiêm trọng có thể dẫn đến mọc răng không đúng thứ tự và cần được điều trị kịp thời để đảm bảo sự phát triển bình thường của hàm răng.

VI. Cách chăm sóc răng miệng cho trẻ khi mọc răng

6.1 Vệ sinh răng miệng:

Trẻ 0 – 6 tháng tuổi: Sử dụng gạc mềm để vệ sinh khoang miệng và nướu của trẻ sau khi thức dậy, trước khi ngủ và sau khi ăn.
Trẻ 6 – 12 tháng tuổi: Tiếp tục vệ sinh nướu và khoang miệng bằng gạc mềm. Đảm bảo trẻ uống nước sau khi bú và ăn dặm để làm sạch miệng.
Khi răng bắt đầu mọc: Sử dụng bàn chải đánh răng mềm và kem đánh răng dành cho trẻ em. Hướng dẫn trẻ đánh răng 2 lần mỗi ngày, đặc biệt là trước khi ngủ.
Trẻ 2 tuổi: Bắt đầu dạy trẻ nhổ nước bọt khi đánh răng. Tránh sử dụng nước súc miệng, đặc biệt là trẻ nhỏ có nguy cơ nuốt phải.

Vệ sinh răng miệng cho trẻ từ những chiếc răng đầu tiên

6.2 Chế độ ăn:

Chọn thức ăn mềm: Cung cấp cho trẻ thức ăn mềm, dễ nhai và tránh các loại thức ăn cứng, dai, cay nóng có thể gây khó chịu cho nướu.
Hạn chế đồ ngọt: Tránh cho trẻ ăn đồ ngọt, uống nước trái cây, hoặc sữa trước khi ngủ để giảm nguy cơ sâu răng và vấn đề tiêu hóa.

6.3 Chăm sóc khác:

Lau khô nước dãi: Lau khô nước dãi thường xuyên và sử dụng kem trị hăm nếu cần để giảm kích ứng da.
Cho trẻ gặm đồ chơi mềm: Cung cấp cho trẻ đồ chơi mềm để gặm và nhai, tránh các đồ chơi cứng, sắc nhọn.
Uống nước và bú sữa: Đảm bảo trẻ uống nhiều nước và bú sữa mẹ thường xuyên. Chia nhỏ bữa ăn khi trẻ bị tiêu chảy.
Sử dụng thuốc giảm đau: Tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt an toàn cho trẻ khi cần thiết.
Khám răng định kỳ: Đưa trẻ đi khám nha khoa ít nhất 6 tháng một lần để kiểm tra và phòng ngừa các vấn đề răng miệng. Khám định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề và điều trị kịp thời.

VII. Các câu hỏi thường gặp

1. Răng sữa mọc thưa có sao không?

Răng sữa mọc thưa là hiện tượng phổ biến và thường không cần điều trị. Khoảng cách thưa giữa các răng sữa có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự mọc của răng vĩnh viễn sau này.

2. Răng nào của trẻ không trải qua quá trình thay răng?

Răng hàm lớn số 3 (răng số 6 hoặc 7) là răng vĩnh viễn và không thay răng sữa. Đây là những răng cuối cùng mọc lên và là một phần của bộ răng vĩnh viễn của trẻ.

3. Trẻ bị gãy răng sữa có mọc lại 1 chiếc răng sữa mới không?

Răng sữa bị gãy sẽ không mọc lại. Tuy nhiên, nếu mầm răng vĩnh viễn không bị ảnh hưởng, răng vĩnh viễn vẫn có thể mọc bình thường. Cần duy trì khoảng trống để răng vĩnh viễn mọc đúng vị trí và đảm bảo sự phát triển của hàm.

Mọc răng sữa là một phần quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Việc theo dõi quá trình mọc răng và chăm sóc răng miệng đúng cách sẽ giúp trẻ vượt qua giai đoạn này một cách dễ dàng hơn. Cha mẹ nên lưu ý và đưa trẻ đi khám nha khoa định kỳ để được tư vấn và điều trị kịp thời, đảm bảo sức khỏe răng miệng của trẻ luôn tốt nhất.

Nguồn tham khảo:

Elbur, A. I., Yousif, M. A., Albarraq, A. A., & Abdallah, M. A. (2015). Parental knowledge and practices on infant teething, Taif, Saudi Arabia. BMC research notes, 8, 1-6. https://doi.org/10.1186/s13104-015-1690-y
Un Lam, C., Hsu, C. Y. S., Yee, R., Koh, D., Lee, Y. S., Chong, M. F. F., … & Chong, Y. S. (2016). Early-life factors affect risk of pain and fever in infants during teething periods. Clinical oral investigations, 20, 1861-1870. https://doi.org/10.1007/s00784-015-1658-2

Xem thêm giải phẫu răng:

Xem thêm răng miệng trẻ em:

Xem thêm chăm sóc răng miệng: