Răng mọc lệch - Nguyên nhân và cách điều trị

Răng mọc lệch là vấn đề phổ biến trong nha khoa và có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe răng miệng, thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống. Bài viết dưới đây cung cấp cái nhìn chi tiết về tình trạng răng mọc lệch, từ định nghĩa, nguyên nhân, tác hại đến các phương pháp điều trị hiệu quả.

I. Định nghĩa răng mọc lệch

Răng mọc lệch xảy ra khi các răng không mọc theo đúng vị trí và hàng lối trên cung hàm. Điều này có thể gây ra sự không đều của các răng, dẫn đến vấn đề về thẩm mỹ và chức năng ăn nhai. Có các dạng chính của răng mọc lệch:

Răng chen chúc: Đây là khi các răng mọc trong một không gian hẹp, dẫn đến việc các răng chồng chéo lên nhau. Điều này thường xảy ra khi cung hàm không đủ lớn để chứa tất cả các răng.
Răng khấp khểnh: Răng mọc nghiêng, xoay hoặc không theo hàng lối bình thường. Tình trạng này có thể gây khó khăn trong việc vệ sinh và ăn nhai.

Răng mọc lệch là tình trạng các răng mọc chen chúc, không đều trên cung hàm

Răng mọc thưa: Răng mọc cách xa nhau, có thể do thiếu răng hoặc do sự phát triển không đồng đều của cung hàm. Răng mọc thưa có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý răng miệng.
Răng mọc ngang: Răng mọc theo hướng ngang hoặc gần như song song với cung hàm, thường làm cản trở sự sắp xếp đúng đắn của các răng khác.

Răng mọc lệch có thể phân loại theo vị trí cụ thể như răng cửa, răng hàm trên, răng hàm dưới và răng khôn.

II. Nguyên nhân gây răng mọc lệch

Răng mọc lệch không phải là vấn đề đơn giản và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Hiểu rõ các yếu tố gây ra tình trạng này là bước quan trọng để phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Dưới đây là phân tích chi tiết về các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng răng mọc lệch.

1. Yếu tố di truyền

Di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tình trạng răng mọc lệch. Nếu một hoặc cả hai bậc phụ huynh có tiền sử răng mọc lệch, khả năng con cái gặp phải tình trạng tương tự sẽ cao hơn. Kích thước của răng quá lớn hoặc quá nhỏ so với kích thước cung hàm cũng là một yếu tố góp phần quan trọng trong sự lệch lạc này.

2. Thói quen xấu

Một số thói quen xấu từ khi còn nhỏ có thể gây ra tình trạng răng mọc lệch:

Mút tay: Thói quen này phổ biến ở trẻ sơ sinh và có thể kéo dài đến khi trẻ lớn. Nếu tiếp tục sau khi răng vĩnh viễn mọc, nó có thể dẫn đến sự chen chúc và lệch lạc của răng, cũng như các vấn đề về khớp cắn và giọng nói ^[1].
Cắn môi hoặc cắn móng tay: Những hành động này có thể gây ra sự lệch lạc của răng, đặc biệt là khi thói quen này kéo dài trong thời gian dài.
Đẩy lưỡi và thở bằng miệng: Đẩy lưỡi về phía trước và ấn vào môi có thể dẫn đến tình trạng cắn chìa (răng nhô ra) hoặc cắn hở. Thở bằng miệng làm tăng nguy cơ sai lệch khớp cắn nghiêm trọng và có liên quan đến các vấn đề như cắn chìa, cắn chéo và cắn hở ^[2]^[3].

Thói quen mút tay ảnh hưởng đến vị trí của việc thay răng vĩnh viễn

3. Các yếu tố khác

Chấn thương vùng hàm: Các chấn thương do tai nạn hoặc va đập có thể làm thay đổi vị trí của các răng, gây ra sự lệch lạc và ảnh hưởng đến sự phát triển của các răng.
Mất răng sữa sớm: Việc mất sớm răng sữa có thể dẫn đến sự xô lệch của các răng vĩnh viễn mọc lên do không còn được các răng sữa giữ chỗ.
Răng khôn mọc lệch: Răng khôn thường mọc lệch và có thể tạo áp lực lên các răng khác, dẫn đến tình trạng lệch lạc hoặc gây khó khăn trong việc vệ sinh.
Bệnh lý răng miệng: Sâu răng, viêm nướu và viêm nha chu có thể làm tổn thương cấu trúc của răng và nướu, dẫn đến tình trạng lệch lạc.
Tai nạn, chấn thương răng: Các chấn thương do tai nạn có thể làm di chuyển hoặc làm hỏng các răng, dẫn đến sự lệch lạc.

III. Tác hại của răng mọc lệch

Răng mọc lệch không chỉ ảnh hưởng đến vẻ ngoài mà còn có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe răng miệng và chức năng cơ thể. Dưới đây là những tác hại cụ thể của răng mọc lệch, từ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, chức năng đến sức khỏe răng miệng.

1. Thẩm mỹ

Răng mọc lệch làm mất đi sự cân đối của khuôn mặt, đặc biệt là khi cười hoặc nói, khiến người bị răng mọc lệch cảm thấy thiếu tự tin. Việc này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt đối với những người thường xuyên giao tiếp.

2. Chức năng ăn nhai

Răng mọc lệch không chỉ ảnh hưởng đến khả năng nhai mà còn gây khó khăn khi cắn xé thức ăn, làm tăng nguy cơ tiêu hóa kém do thức ăn không được nghiền nát hoàn toàn trước khi nuốt. ^[4]

Răng mọc lệch ảnh hưởng trực tiếp đến thẩm mỹ

3. Sức khỏe răng miệng

Răng mọc lệch thường gây ra những vùng khó làm sạch, khiến vi khuẩn dễ dàng tích tụ, làm tăng nguy cơ sâu răng, viêm nướu và các bệnh lý khác như hôi miệng.

4. Khả năng phát âm

Khi răng mọc lệch, khả năng phát âm của trẻ nhỏ và người lớn cũng bị ảnh hưởng. Những âm cần sự tiếp xúc chính xác giữa lưỡi và răng thường khó phát âm chuẩn. ^[5]

5. Tâm lý

Ngoài những vấn đề thể chất, răng mọc lệch còn gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý, làm cho người bị mắc phải cảm thấy tự ti, ngại giao tiếp và kém hòa nhập với cộng đồng. ^[6]

IV. Các phương pháp khắc phục răng mọc lệch

Khi răng mọc lệch, việc tìm ra phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng để cải thiện chức năng ăn nhai và thẩm mỹ. Tùy vào mức độ lệch lạc và các yếu tố cá nhân, có nhiều phương pháp điều trị khác nhau có thể được áp dụng. Dưới đây là các phương pháp phổ biến và hiệu quả trong việc khắc phục tình trạng răng mọc lệch.

1. Phương pháp chỉnh nha

a. Niềng răng: Là phương pháp phổ biến nhất và được áp dụng rộng rãi để dịch chuyển răng về đúng vị trí. Niềng răng sử dụng các khí cụ như mắc cài kim loại, mắc cài sứ hoặc khay niềng trong suốt (Invisalign) để chỉnh răng.

Niềng răng mắc cài: Sử dụng hệ thống mắc cài gắn lên răng để tạo lực kéo di chuyển răng về đúng vị trí. Có hai loại mắc cài phổ biến là mắc cài kim loại và mắc cài sứ. Mắc cài sứ thẩm mỹ hơn do có màu tương tự với màu răng, nhưng mắc cài kim loại lại bền và chi phí thấp hơn.
Niềng răng trong suốt (Invisalign): Sử dụng khay niềng trong suốt được thiết kế riêng cho từng bệnh nhân. Phương pháp này không ảnh hưởng đến thẩm mỹ trong quá trình điều trị.

b. Sử dụng khí cụ chỉnh nha: Đối với trẻ em từ 6 – 12 tuổi, các khí cụ chỉnh nha như EF, Headgear, Face Mask, và Quad-Helix giúp điều chỉnh xương hàm phát triển đúng hướng, tránh tình trạng răng mọc lệch sau này.

Chọn lựa giải pháp chỉnh sửa răng mọc lệch cần tham vấn ý kiến bác sĩ

2. Phương pháp phục hình

Bọc răng sứ: Phương pháp này áp dụng cho những trường hợp răng mọc lệch nhẹ. Bằng cách mài đi một phần răng thật và bọc mão sứ bên ngoài, răng sẽ được cải thiện về cả hình dáng và vị trí.

3. Phẫu thuật

Trong các trường hợp răng mọc lệch nghiêm trọng, không thể điều trị bằng niềng răng hoặc bọc sứ, phẫu thuật chỉnh nha hoặc phẫu thuật hàm là giải pháp cuối cùng giúp khắc phục tình trạng này.

Lưu ý:

Việc lựa chọn phương pháp điều trị cần sự tư vấn và đánh giá từ bác sĩ chuyên khoa. Điều này giúp đảm bảo hiệu quả điều trị tối ưu, phù hợp với tình trạng và nhu cầu của mỗi người.

V. Các câu hỏi thường gặp về răng mọc lệch

1. Răng cửa mọc lệch có nên nhổ không?

Quyết định nhổ răng cần dựa trên tình trạng cụ thể của răng và sự tư vấn từ bác sĩ nha khoa. Việc nhổ răng có thể cần thiết để tạo không gian cho các răng khác mọc đúng vị trí hoặc để điều trị vấn đề nghiêm trọng.

2. Trẻ em có răng cửa mọc lệch phải làm sao?

Trẻ em có răng cửa mọc lệch thường cần được theo dõi và điều trị bằng khí cụ chỉnh nha hoặc niềng răng khi cần. Điều trị sớm có thể giúp điều chỉnh các sai lệch và tránh các vấn đề nghiêm trọng hơn khi trẻ trưởng thành.

3. Nhổ răng cửa mọc lệch và trồng răng Implant có được không?

Việc nhổ răng và trồng răng Implant có thể thực hiện nếu bác sĩ nha khoa xác nhận rằng tình trạng này là phù hợp và cần thiết. Implant có thể thay thế răng đã mất và giúp duy trì chức năng ăn nhai và thẩm mỹ.

4. Răng cửa mọc lệch vào trong nên bọc sứ hay niềng?

Quyết định giữa bọc sứ và niềng răng phụ thuộc vào mức độ lệch lạc và mục tiêu thẩm mỹ của bạn. Niềng răng có thể là lựa chọn tốt hơn cho các trường hợp lệch lạc nghiêm trọng, trong khi bọc sứ có thể phù hợp hơn cho các vấn đề thẩm mỹ nhẹ.

Răng mọc lệch là một vấn đề nha khoa cần được điều trị sớm để tránh những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe răng miệng, thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống. Việc xác định nguyên nhân và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng. Để đạt được kết quả tốt nhất, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ nha khoa để được chẩn đoán chính xác và lựa chọn giải pháp điều trị hiệu quả nhất cho tình trạng của mình.

Nguồn tham khảo:

Joelijanto, R. (2012). Oral habits that cause malocclusion problems. Insisiva Dental Journal: Majalah Kedokteran Gigi Insisiva, 1(2).
Vu, D. A., Vu, H. M., Nguyen, Q. T., & Vu, H. M. (2024). Malocclusion among children in Vietnam: Prevalence and associations with different habits. Journal of Oral Biology and Craniofacial Research, 14(2), 112-115. https://doi.org/10.1016/j.jobcr.2024.01.007
Grippaudo, C., Paolantonio, E. G., Antonini, G., Saulle, R., La Torre, G., & Deli, R. (2016). Association between oral habits, mouth breathing and malocclusion. Acta Otorhinolaryngologica Italica, 36(5), 386. https://doi.org/10.14639%2F0392-100X-770
El Osta, N., Chambon, P., Dol, G., Soulier‑Peigue, D., & Hennequin, M. (2024). Does malocclusion affect ingestion: a systematic review. Clinical Oral Investigations, 28(1), 111. https://doi.org/10.1007/s00784-024-05508-6
Leavy, K. M., Cisneros, G. J., & LeBlanc, E. M. (2016). Malocclusion and its relationship to speech sound production: Redefining the effect of malocclusal traits on sound production. American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics, 150(1), 116-123. https://doi.org/10.1016/j.ajodo.2015.12.015
Nichols, G. A., Broadbent, J. M., Olliver, S., Cai, C., Thomson, W. M., & Farella, M. (2024). Are changes in malocclusion associated with adulthood psychosocial well-being?. American Journal of Orthodontics and Dentofacial Orthopedics. https://doi.org/10.1016/j.ajodo.2024.04.013

Xem thêm nhổ răng:

Xem thêm răng không đều: